terug naar overzicht

Alles wat u moet weten over PFOS, PFAS EN PFOA

Danny, Zaakvoerder

Wat zijn PFOS en PFOA?


PFOS en PFOA zijn twee van de meer dan 6000 chemische stoffen die vallen onder de grotere noemer PFAS. PFAS stoffen worden wereldwijd gebruikt om producten water-, vet- en vuilafstotend te maken. Enkele gekende voorbeelden zijn schoonmaakmiddelen, waterafstotende kledij en brandblusschuim. Ondanks de vele goede eigenschappen hebben deze chemische verbindingen één groot nadeel: ze zijn zeer moeilijk biologisch afbreekbaar en hebben schadelijke effecten op onze gezondheid.


Hoe komen PFAS stoffen in het milieu terecht?


De verspreiding verloopt voornamelijk via:
-    Grondwater: uitloging van PFAS op onverharde bodem (vb. brandblusschuim)
-    Lucht: verwaaien van brandblusschuimvlokken, stofdeeltjes, … 
-    Water: afvalwaterlozingen die PFAS stoffen bevatten


Mogen PFAS nog gebruikt worden?


Er worden steeds strengere eisen gesteld aan het gebruik van PFAS. Er geldt reeds een verbod op PFOA en PFOS. Een Europees PFAS verbod is op 15 juli officieel aangemeld bij het ECHA (European Chemicals Agency).
Gezien de uitzonderlijke eigenschappen wordt er uiteraard volop gezocht naar alternatieve fluorhoudende verbindingen met gelijkaardige kwaliteiten. Het lozen van deze stoffen is niet zonder beperkingen. De vergunde concentratie voor PFAS lozingen werd per sector vastgelegd, en zal ongetwijfeld verstrengen in de (nabije) toekomst. Ook bij de uitvoering van bodemonderzoeken komt PFAS volop in de kijker te staan.


Wat zijn de gevolgen voor bedrijven?


We merken dat dit dossier topprioriteit heeft bij de Vlaamse overheid. Er loopt momenteel een grootschalige inventarisatie van locaties met een verhoogd risico op PFAS-verontreiniging. Denk aan terreinen waar in het verleden blusactiviteiten met fluorhoudend blusschuim plaatsgevonden hebben of sites waar PFAS in het productieproces gebruikt werden. OVAM plant 40 à 50 verkennende bodemonderzoeken (bodem, grondwater, waterbodems) op prioritaire risicolocaties. Terreinen in de nabijheid van een woonzone of drinkwaterwingebied krijgen voorrang. Op basis van deze eerste resultaten kunnen bepaalde verplichtingen opgelegd worden aan de exploitant/gebruiker/eigenaar. 

Naast de inventarisatie van risicogronden kondigde de Vlaamse overheid een reeks voorzorgsmaatregelen af. Zo gelden specifieke maatregelen op en rondom gebieden waar PFAS-houdend blusschuim gebruikt werd tijdens oefeningen of het blussen van zware branden. 


Kan ik preventief actie ondernemen?


Meten is weten, en het is zeker raadzaam om te kijken waar u staat. Werden of worden producten van de PFAS-groep gebruikt in het productieproces, bij een brand of een brandoefening, …? Kijk hierbij niet enkel naar het heden, maar duik vooral ook in het verleden om duidelijkheid te scheppen. Welke activiteiten vonden vroeger plaats op het bedrijfsterrein? Hoe zit het met lozingen? Vergeet zeker ook de import van grondstoffen of halffabricaten niet. De regelgeving is zeker niet overal even streng. Wees waakzaam bij import. 


Wat met onderzoek van PFAS bij bodemonderzoeken?


PFAS dient niet standaard bij elk oriënterend bodemonderzoek of technisch verslag onderzocht te worden. OVAM maakt hierbij een onderscheid afhankelijk van het soort activiteit en de bijhorende kans op vrijkomen van PFAS in het milieu. 


Verder is het mogelijk dat OVAM afgesloten bodemdossiers terug opent naar aanleiding van een nieuw bodemonderzoek. 
Als eigenaar, huurder of exploitant draagt u in eerste instantie de saneringsplicht. Het bekomen van een vrijstelling tot sanering zal zeker geen sinecure zijn. Ongetwijfeld wordt dit voer voor vele discussies. Denk maar aan de vraag wie verantwoordelijk is voor de sanering van een verontreiniging omwille van het gebruik door de brandweer van PFAS houdend blusschuim.